Z PAMIĘTNIKA PODCHORĄŻEGO 40 PROMOCJI

Jacek Tomczak                                     

(fragm. książki pt. 44 pluton)

                                                                                          

 Zgubiona 85-tka

W naszym barwnym podchorążackim życiu zdarzały się różne sytuacje, czasem nie tyle  dziwne, co bardziej nieprawdopodobne. Tak było na przykład z 85 mm armatą dywizyjną wz.44.*

  

Byliśmy już  chyba na trzecim roku szkoły oficerskiej i musieliśmy odbyć obowiązkowe (na zaliczenie) nocne strzelanie. Tym razem z 85 mm armat przeciwpancernych. Późnym popołudniem udaliśmy się  do działowni**, gdzie należało przygotować armaty. Dość szybko doczepiliśmy trzy 85-tki do ciągników artyleryjskich. Były to stare poradzieckie zis-y. Wrzuciliśmy jeszcze na pakę amunicję i osprzęt, a sami z bronią, w oporządzeniu i na dodatek z  raportówkami pełnymi notatek, wypełniliśmy szczelnie skrzynię ładunkową pojazdów. Szkołę opuszczaliśmy, gdy zmierzchało. W kabinach pojazdów obok kierowców z pododdziału zabezpieczenia siedział d-ca plutonu i dwaj działonowi. Poligon był niedaleko, toteż w ciągu pół godziny dotarliśmy do stanowisk ogniowych. Kiedy nad polem ognia zapadła ciemność, przemówiły armaty.

    

Strzelania zakończyliśmy po północy, toteż każdy marzył już tylko o wzięciu wieczornej toalety i łóżku. Stare, metalowe łóżka koszarowe z trójdzielnymi materacami były czymś do czego powracaliśmy w myślach, podczas pobytu na poligonach i ćwiczeniach w polu, bo łóżko kojarzyło nam się z odrobiną komfortu w szarzyźnie żołnierskiej codzienności.

   

- Odbój – krzyknął Witek Kaczanowski nasz działonowy i wszyscy jak jeden mąż rzuciliśmy się do działa. Trochę sobie nawzajem przy tym przeszkadzaliśmy ale chcieliśmy jak najszybciej doczepić armatę do ciągnika, wsiąść na pakę i zjechać z zajęć, zwłaszcza, że hulający po bezdrożach poligonu wiatr i padający deszcz dał nam się mocno we znaki.

   

- Silniki w ruch. Naprzód – usłyszeliśmy głos dowódcy plutonu Leszka Żbikowskiego i trzy samochody ruszyły w kierunku szkoły. Jechaliśmy jako ostatni wóz w kolumnie Deszcz siąpił niemiłosiernie, więc ktoś rzucił, by opuścić połę plandeki.

   

Po kilkudziesięciu minutach jazdy ciągniki zatrzymały się przed działownią. Porucznik Żbikowski przywołał do siebie dowódców działonów.

   

- Odczepić armaty, wtoczyć do działowni, czyszczenie dział jutro – przekazał – I kłaść mi to wojsko zaraz spać. Pobudka o szóstej – dodał i udał się w kierunku bramy.

- Z ciągnika – wydał komendę Łysy.

   

 Technika opuszczania paki ciągnika artyleryjskiego wyglądała mniej więcej tak: stawiało się z reguły nogę prawą lub lewą na zaczepionych do haka holowniczego pojazdu ogonach armaty. Później wystarczyło już tylko drugą nogą sięgnąć podłoża i sprawa była załatwiona. Siedziałem jako pierwszy z brzegu, więc znaną mi techniką próbowałem opuścić skrzynię ładunkową zis-a ale nie mogłem stąpnąć na ogon armaty. Spojrzałem w dół i oniemiałem. Armaty nie było. Ktoś mnie popędzał, więc wydusiłem z siebie.

   

-   Nie ma 85-tki –  wyszeptałem z obawy, że ktoś postronny może mnie usłyszeć.

-   Co, ty p………  - usłyszałem w odpowiedzi.

-   Łysy zgubiliśmy działo – powiedziałem działonowemu, gdy wysiadł z kabiny ciągnika.                                                                              

-  Jak to możliwe? – zastanawiał się Witek

   

Kiedy emocje opadły postanowiliśmy działo odszukać. Ale jak wyjechać z terenu szkoły przez bramę nie zauważonym przez oficera dyżurnego? A tego chcieliśmy za wszelką cenę uniknąć. Niezastąpiony w takich sytuacjach Tadzio Krasicki, który miewał czasem futurystyczne pomysły, doznał nagle olśnienia

   

- A, może by tak przez bramę przy kinie OSA – wykrzyknął - Tylko co z wartownikiem?

   

Mieliśmy świadomość, że bez wiedzy wartownika nie wyjedziemy przez bramę. Wtajemniczyć go w cała sprawę też nie mogliśmy, więc postanowiliśmy to załatwić w inny sposób. Wartę pełnili wówczas żołnierze z kompanii zabezpieczenia, toteż problemu z tym nie było. Sądzę, że po naszej zrzutce wartownik z posterunku przy kinie, długo potem wspominał  ostatnią przepustkę.

   

Teraz trzeba było tylko odnaleźć działo. Martwiliśmy się, czy armata nie odczepiła się na którejś z ulic Torunia, bo w takim przypadku konsekwencje byłyby trudne do przewidzenia. Sprawą zainteresowałaby się bez wątpienia milicja, potem WSW***, a i dla gazet byłaby to nie lada gratka. Łysy pędził opustoszałymi ulicami miasta jak szalony. Dochodziła druga w nocy, a  my mało, że byliśmy na ,,lewiźnie’’, to na dodatek państwowym środkiem lokomocji. Armaty nigdzie nie było, więc wjechaliśmy betonową drogą w poligon i skierowaliśmy się w stronę stanowisk ogniowych. Trudno opisać naszą radość, gdy oczom ukazała się stojąca na ,,betonce’’ nasza zguba. Doczepiliśmy poczciwą 85-tkę do zis-a i wróciliśmy do szkoły. Tą samą drogą, którą wyjechaliśmy w poszukiwaniu armaty.

   

Długo potem zastanawialiśmy się jak mogło dojść do takiej sytuacji. Możliwe, że podczas zaczepiania działa do pojazdu, któryś z podchorążych nie zabezpieczył haka holowniczego specjalną zawleczką tzw. agrafką i armata się wypięła. Dziwne tylko, że kierowca ciągnika nie wyczuł braku holowanego działa. My, zaś po opuszczeniu poły plandeki, też straciliśmy kontrolę nad armatą.

                                                                           

                 

__________________________________________________________________________________________________________

* 85 mm armata wz. 44 – holowana armata przeciwpancerna konstrukcji radzieckiej

** działownia – pomieszczenie w jednostce wojskowej służące do przechowywania sprzętu artyleryjskiego

*** WSW - Wewnętrzna Służba Wojskowa, obecnie Żandarmeria Wojskowa